Փակեք աչքերը և փորձեք հիշել։
Չմոռանաք բաժանորդագրվել մեր Telegram ալիքին:
Ո՞րն է ձեր ամենաառաջին հիշողությունը։ Գուցե դա ձեր երրորդ տարեդարձի տորթի համն է, կամ այն զգացողությունը, երբ ընկել եք հեծանիվից։ Այժմ փորձեք հիշել՝ ինչ է տեղի ունեցել դրանից առաջ։
Դատարկություն։ Մի ամբողջ «սև անցք», որը մենք անվանում ենք մանկական ամնեզիա։ Մենք բոլորս ապրել ենք մեր կյանքի առաջին 2-3 տարիները, բայց չենք կարողանում հիշել դրանցից գրեթե ոչինչ։
Տասնամյակներ շարունակ մենք կարծում էինք, որ այդ հիշողությունները պարզապես «ջնջվել» են, անհետացել են ընդմիշտ։
Պարզվում է՝ բոլորս սխալվում էինք։ Դրանք ջնջված չեն։ Պարզապես թաքնված են։ Եվ գիտնականները, կարծես թե, վերջապես գտել են դրանք։
«Սև հայելին» այլևս սերիալ չէ
Այն, ինչ մինչև վերջերս «Inception» («Սկիզբ») կամ «Black Mirror» («Սև հայելի») ֆիլմերի սցենար էր թվում, այսօր տեղի է ունենում իրական նեյրոգիտական լաբորատորիաներում։ Գիտնականներն այլևս չեն բավարարվում միայն ուղեղի սկանավորմամբ. նրանք սկսել են քարտեզագրել հիշողության ֆիզիկական կառուցվածքը։
Եվ նրանց գտածը ցնցում է այն ամենը, ինչ մենք գիտեինք մեր անցյալի մասին։
Ի՞նչ է իրականում հիշողությունը (Սփոյլեր՝ դա «տեսանյութ» չէ)
Մենք հակված ենք մտածելու հիշողության մասին՝ որպես մեր գլխում պահված փոքրիկ տեսաֆիլմերի։ Իրականում դա այդպես չէ։
Հիշողությունը ֆիզիկական հետք է։ Գիտության մեջ այն կոչվում է էնգրամ (engram)։
Պատկերացրեք՝ ձեր ուղեղը մութ անտառ է, իսկ նեյրոնները՝ ծառերը։ Երբ դուք ինչ-որ նոր բան եք սովորում կամ զգում (օրինակ՝ առաջին համբույրը), ձեր ուղեղում որոշակի նեյրոնների միջև ստեղծվում է յուրահատուկ կապ՝ մի նոր արահետ այդ անտառում։
Ամեն անգամ, երբ դուք «հիշում եք» այդ պահը, դուք պարզապես քայլում եք այդ նույն արահետով։
Հիմա գլխավոր հարցը. Իսկ ի՞նչ է տեղի ունենում, երբ մենք «մոռանում ենք»։
Մենք չենք կորցնում արահետը։ Պարզապես այն այնքան է պատվում տերևներով ու ճյուղերով, որ մենք այլևս չենք կարողանում գտնել այն։
Բայց գիտնականներն արդեն «լապտեր» ունեն։
Ինչպե՞ս են «տեսնում» մոռացվածը
Հեղափոխական մի տեխնոլոգիայի՝ օպտոգենետիկայի միջոցով (այսինքն՝ հիշողությունն ակտիվացնում են լույսով), գիտնականները փորձեր են արել մկների վրա։
- Նրանք մկանը ստիպել են ինչ-որ բան հիշել (օրինակ՝ վախը որոշակի վանդակից)։
- Միևնույն ժամանակ, նրանք «նշել» են այն կոնկրետ նեյրոնները, որոնք ակտիվացել են այդ հիշողության ընթացքում (այսինքն՝ գտել են «վախի արահետը»)։
- Այնուհետև նրանք մկանը ստիպել են մոռանալ այդ վախը (օգտագործելով ամնեզիա առաջացնող մեթոդներ)։ Մուկն այլևս չէր վախենում վանդակից։ Հիշողությունը «կորած» էր։
- Եվ ահա ամենացնցող մասը. գիտնականները լազերային լույսի բարակ ճառագայթ են ուղղել ուղիղ դեպի այդ «նշված», մոռացված նեյրոնները։
Եվ մկան վախն անմիջապես վերադարձել է։
Սա ապացուցեց անհավանականը. հիշողությունը երբեք չի անհետացել։ Այն պարզապես անհասանելի էր դարձել։ Գիտնականները ոչ թե վերստեղծեցին հիշողությունը, այլ պարզապես «լուսավորեցին» հին, մոռացված արահետը։
Կարդացեք նաև՝ Ձեր խոսքի ոճը կերպափոխում է ուրիշի հիշողությունը։ Գիտնականները հայտնաբերել են հիշելու երկու ռեժիմ՝ զգայական և իմաստային
Ի՞նչ է այս ամենը նշանակում մեզ համար
Սա նշանակում է, որ ձեր մոռացված մանկությունը, ձեր առաջին քայլերը, ձեր տատիկի ձայնը, որը կարծում էիք մոռացել եք… այդ ամենը դեռ ձեր ուղեղում է։ Դրանք գոյություն ունեն որպես իրական, ֆիզիկական էնգրամներ։ Մենք պարզապես դեռ չունենք դրանց «քարտեզը»։
Բայց սա ունի նաև մեկ այլ, շատ ավելի խորը կողմ՝ տրավման և հոգեկան առողջությունը։
Պոստտրավմատիկ սթրեսային խանգարում (PTSD)
Ի՞նչ է սա։ Սա մի «արահետ» է, որն այնքան խորն է փորվել, որ դուք անընդհատ սայթաքում և ընկնում եք դրա մեջ՝ կամա թե ակամա։ Իսկ ի՞նչ, եթե հնարավոր լինի այդ արահետը «հարթեցնել» կամ թուլացնել՝ առանց ամբողջ հիշողությունը ջնջելու։
Ալցհեյմերի հիվանդություն
Այս հիվանդությունը նման է անտառային հրդեհի, որն այրում է արահետները։ Բայց ի՞նչ, եթե մենք կարողանանք պաշտպանել այդ արահետները կամ նույնիսկ վերականգնել դրանք։
Մի ապագա, որը մի փոքր վախեցնող է
Մենք ապրում ենք մի դարաշրջանում, որտեղ հիշողությունը դադարում է փիլիսոփայություն լինելուց և դառնում է տվյալների շտեմարան։
Սա անհավանական հույս է տալիս բուժելու ամենախորը հոգեկան վերքերը։ Բայց սա նաև բարձրացնում է անհանգստացնող հարցեր.
- Եթե մենք կարող ենք թուլացնել վատ հիշողությունները, միգուցե կարող ենք նաև արհեստականորեն ուժեղացնե՞լ լավերը։
- Իսկ ի՞նչ կպատահի, եթե մենք սովորենք ոչ միայն «կարդալ», այլև «գրել» հիշողություններ։
- Ո՞վ պետք է ունենա այս տեխնոլոգիայի բանալիները։
- Եվ վերջապես, ի՞նչն է մեզ դարձնում մարդ, եթե ոչ մեր անցյալի ուրույն, անխմբագրելի պատմությունը։
Մենք կանգնած ենք մի հեղափոխության շեմին, որտեղ մեր ուղեղն այլևս «սև արկղ» չէ։ Եվ այն, ինչ գիտնականները գտնում են ներսում, ավելի զարմանալի, ավելի հրաշալի և մի փոքր էլ ավելի սարսափելի է, քան ցանկացած ֆանտաստիկ ֆիլմ։
Գրանցվիր մեր 
