Նոր հետազոտությունը բավականին մռայլ հեռանկար է գծում. Երկրի թթվածնով հարուստ մթնոլորտը, որի շնորհիվ գոյություն ունի բարդ կյանքը, ամենայն հավանականությամբ, կքայքայվի առաջիկա միլիարդ տարվա ընթացքում։ Այս մասին հայտնում է Indian Defence Review-ն։
Չմոռանաք բաժանորդագրվել մեր Telegram ալիքին:
Հատկանշական է, որ անկման գործընթացը կարող է մեկնարկել շատ ավելի շուտ՝ ընդամենը 10 000 տարի անց, ինչը երկրաբանական մասշտաբով ընդամենը ակնթարթ է։
Տոհոյի համալսարանի պրոֆեսոր Կաձումի Օձակիի գլխավորած գիտական խումբը մոդելավորել է Երկրի մթնոլորտի երկարաժամկետ զարգացումը՝ ուշադրությունը կենտրոնացնելով մոլորակի թթվածնի մակարդակի և Արեգակի պայծառության աստիճանական աճի միջև եղած փոխադարձ կապի վրա։ Հետազոտության արդյունքները լույս են տեսել հեղինակավոր Nature Geoscience ամսագրում։
Ինչպես Արեգակը կվերացնի կյանքը Երկրից
Ժամանակի ընթացքում Արեգակի պայծառությունը կմեծանա, ինչը անխուսափելիորեն կհանգեցնի Երկրի կլիմայի տաքացմանը։ Այս տաքացումն իր հերթին կարագացնի մթնոլորտում ածխաթթու գազի (CO₂) քայքայումը։
Քանի որ բույսերի կենսագործունեությունը կախված է ֆոտոսինթեզի համար անհրաժեշտ CO₂-ից, դրանք կսկսեն զանգվածաբար ոչնչանալ՝ մոլորակը զրկելով թթվածնի հիմնական աղբյուրից։
Գիտնականները նշում են, որ առանց թթվածին արտադրող բույսերի՝ Երկիրը կկորցնի իր օզոնային շերտը, ինչի հետևանքով մոլորակի մակերեսը կենթարկվի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման մահացու չափաբաժինների։ Միևնույն ժամանակ, օդում կսկսի կուտակվել մեթան՝ հզոր ջերմոցային գազ, որի մակարդակը ներկայումս կարգավորվում է թթվածնի շնորհիվ։ Օձակին պարզաբանում է.
«Մեծ թթվածնազրկումից հետո մթնոլորտը կբնութագրվի մեթանի բարձր խտությամբ, ածխաթթու գազի ցածր պարունակությամբ և օզոնային շերտի լիակատար բացակայությամբ»։
Ինչո՞ւ է բարդ կյանքը դատապարտված
Գիտնականների կարծիքով՝ այս փոփոխությունները կործանարար հետևանքներ կունենան Երկրի կենդանական աշխարհի համար։ Մարդիկ և թթվածնից կախված մյուս բոլոր կենդանատեսակները պարզապես չեն կարողանա գոյատևել թթվածնի այդքան ցածր պարունակությամբ մթնոլորտում։ Հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ թթվածնի մակարդակը կարող է նվազել մինչև մեկ միլիոն անգամ՝ համեմատած ներկայիս ցուցանիշի հետ՝ փաստացի խեղդելով կյանքի բոլոր բարդ ձևերը։ Նման նոր, թունավոր միջավայրում կկարողանան բարգավաճել միայն անաէրոբ միկրոօրգանիզմները, որոնք գոյատևում են առանց թթվածնի։
Եթե գիտնականների կանխատեսումներն իրականանան, մեր մոլորակը կարող է վերադառնալ իր հնագույն վիճակին՝ դարձյալ վերածվելով մանրէների աշխարհի։
«Թեև վերջնական կոլապսը տեղի կունենա մոտ մեկ միլիարդ տարի հետո, դրան նախորդող գործընթացները կարող են սկսվել շատ ավելի վաղ։ Գիտնականները ենթադրում են, որ թթվածնի մակարդակի առաջին նկատելի անկումը կարող է տեղի ունենալ արդեն 10 000 տարուց։ Մոլորակային մասշտաբով սա անհավատալի կարճ ժամանակահատված է։ Եվ հենց որ այս անկումը սկսվի, այն կլինի անդառնալի», – ասված է հոդվածում։
Հարկ է ընդգծել, որ հետազոտությունը սա դիտարկում է որպես Երկրի բնական էվոլյուցիայի մաս, այլ ոչ թե մարդու գործունեության հետևանքով առաջացած կլիմայի փոփոխության արդյունք։ Այնուամենայնիվ, արդյունքները հուշում են մի կարևոր միտք. մոլորակների վրա կյանքի համար բարենպաստ պայմանները ժամանակավոր բնույթ են կրում։ Ջորջիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտից հետազոտության համահեղինակ Քրիստոֆեր Ռեյնհարդը նշել է.
«Հնարավոր է, որ թթվածնով հարուստ մթնոլորտների կյանքի տևողությունը շատ ավելի կարճ է, քան մենք կարծում էինք»։
Ի՞նչ է սա նշանակում այլմոլորակային կյանքի որոնումների համար
Հետաքրքիր է, որ այս բացահայտումները կարևոր են ոչ միայն մեր մոլորակի համար։ Աստղագետները, որոնք կյանքի նշաններ են փնտրում էկզոմոլորակների վրա, հաճախ թթվածինը դիտարկում են որպես կյանքի առկայության հիմնական կենսանշան (բիոմարկեր)։ Սակայն, ինչպես ցույց է տալիս այս ուսումնասիրությունը, մոլորակը կարող է միլիարդավոր տարիներ թթվածին ունենալ, իսկ հետո կորցնել այն։ Սա նշանակում է, որ էկզոմոլորակի մթնոլորտում թթվածնի հայտնաբերումը դեռևս երաշխիք չէ, որ այնտեղ կյանքը կայուն է և մշտական։
Կարդացեք նաև՝ Ի՞նչ կպատահի, եթե Երկիրը դադարի պտտվել ընդամենը 5 վայրկյանով
Նշվում է, որ Երկրի վրա թթվածնի վերջնական կորուստը, ամենայն հավանականությամբ, ուղղակիորեն չի անդրադառնա մարդկության վրա, քանի որ մեր տեսակը դժվար թե գոյություն ունենա մեկ միլիարդ տարի հետո։ Այնուամենայնիվ, հասկանալով, թե ինչպես և ինչու է փոխվելու Երկիրը, գիտնականները կարող են ավելի ճշգրիտ որոնել կյանք տիեզերքի այլ անկյուններում և ավելի լավ գիտակցել այն փխրուն հավասարակշռությունը, որի վրա հենվում է կյանքը մեր իսկ աշխարհում։
Հավելում. Կլիմայի ներկայիս փոփոխությունները
Թեև հոդվածում նկարագրված գործընթացը տևելու է հազարամյակներ, ներկայիս կլիմայական փոփոխությունները ևս տագնապալի են։ Օրինակ, սառցադաշտերի հալոցքի տեմպերը գերազանցել են բոլոր նախորդ դիտարկումները. ըստ հետազոտողների՝ Շպիցբերգենի արշիպելագը կորցրել է իր ընդհանուր սառցե զանգվածի մոտ մեկ տոկոսը միայն 2024 թվականի ամռանը, ընդ որում՝ այդ կորստի մեծ մասը տեղի է ունեցել ընդամենը վեց շաբաթվա ընթացքում։
Գրանցվիր մեր 
