Մենք բոլորս ապրել ենք այդ պահը. ամեն ինչ թվում է համեմատաբար հանգիստ օրվա ընթացքում, բայց երբ գալիս է գիշերը, զգացմունքներն ուժեղանում են։ Սպասելի հեռախոսազանգը չի գալիս՝ և հանկարծ թվում է ողբերգություն։ Մի խոսք, որը արհամարհել էիր առավոտյան՝ գիշերը վերածվում է ներքին խռովքի։ Այս երևույթն ունի միանգամայն կոնկրետ գիտական բացատրություն։

Չմոռանաք բաժանորդագրվել մեր Telegram ալիքին:

Գիշերային ժամերին սրվում է մենակության զգացումը

Մարդը սոցիալական էակ է։ Օրվա ընթացքում մենք բախվում ենք տարբեր մարդկանց, արձագանքների, խոսակցության ու արտաքին խթանների։ Բայց երբ սկսվում է գիշերային լռությունը, սկսում է գերակշռել ներքին ինքնավերլուծությունը։ Այս ֆոնը նպաստում է էմոցիոնալ խորացմանը։

Միաժամանակ, մարդու ուղեղում սակրալ հանգիստ մթնոլորտը ազատում է այն «խլացված» մտքերը, որոնք ցերեկը ուշադրության տակ չէին։ Այդ ժամանակ բացակայում են արտաքին շեղող ազդակները։

Ցիրկադային ռիթմերն ու հորմոնալ մակարդակները փոխում են հույզերի ընկալումը

Մեր օրգանիզմը գործում է ցիրկադային ռիթմերով՝ 24-ժամյա կենսաբանական ժամացույցով։ Երեկոյան մոտ 21։00 – 22։00 սկսած, օրգանիզմում մելատոնինի մակարդակն աճում է՝ քնի պատրաստման նպատակով։

Սակայն մելատոնինը ոչ միայն քնի հորմոն է, այն նաև կապված է տրամադրության փոփոխությունների հետ։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մելատոնինի բարձրացումը որոշ մարդկանց մոտ կարող է առաջացնել թեթևակի դեպրեսիվ ֆոն կամ զգայունության բարձրացում։
Hardeland et al., 2011

Ավելին, գիշերային ժամերին նվազում է սերոտոնինի մակարդակը, որն ուղղակիորեն կապված է լավ ինքնազգացողության և էմոցիոնալ կայունության հետ։
Moncrieff et al., 2022

Այս հորմոնալ փոփոխությունների ֆոնին հույզերը կարող են զգացվել ավելի սուր և ինտենսիվ։

Ուղեղի ակտիվությունն այլ կերպ է աշխատում գիշերը

FMRI և EEG հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ գիշերային ժամերին մարդու ուղեղում ճակատային կեղևի (որը պատասխանատու է տրամաբանված մտածողության և ինքնակառավարման համար) ակտիվությունը նվազում է։

Միաժամանակ, ամիգդալան (կամ նշաձև մարմին)՝ ուղեղի հուզական կենտրոնը, ավելի հեշտությամբ է ակտիվանում։
van der Helm et al., 2011

Սա նշանակում է՝ մենք դառնում ենք ավելի զգայուն, որովհետև նվազում է «ֆիլտրման համակարգը», որը ցերեկը մեզ օգնում է հասկանալ և վերլուծել իրավիճակները։ Գիշերը զգացմունքները գերակայում են վերլուծական մտածողությանը։

Կարդացեք նաև՝ Արտթերապիայի 21 վարժություն՝ տարբեր էմոցիաների համար

Քնի պակասի ազդեցությունը էմոցիաների կարգավորման վրա

Գիշերը հույզերի սրման մյուս հիմնական պատճառներից է քնի պակասը կամ վատ քունը։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ երբ մարդիկ քնում են քիչ կամ վատ որակով, նրանց մոտ ավելանում է նյարդային գրգռվածությունը և ընկճվածության ռիսկը։
Gujar et al., 2011

Քնի պակասը բերում է ճակատային կեղևի դիսֆունկցիայի, ինչն էլ ավելի է բարդացնում հույզերի կառավարումը։ Ահա թե ինչու գիշերը որոշ խնդիրներ, որոնք ցերեկը կառավարելի են, կարող են անլուծելի ու աղետալի թվալ։

Եզրակացություն

Գիշերը մեր ուղեղն ու մարմինը անցնում են այլ ռեժիմի։ Հորմոնալ փոփոխությունները, խթանների բացակայությունը, և քնի ֆիզիոլոգիական պահանջը միահյուսվում են՝ ստեղծելով հույզերի խորացման հզոր հիմք։

Հետևաբար, երբ հերթական անգամ գիշերը ձեզ թվա, թե ամեն ինչ փլուզվում է, հիշեք՝ դա ընդամենը ձեր ուղեղի բնական ռեակցիան է գիշերվա ռիթմին։

Հաճախ ամեն ինչ ուրիշ լույսի տակ է երևում՝ հենց առավոտյան։