Մոռացե՛ք այն ամենը, ինչ գիտեք պատմության մասին։ Պատերազմները, կայսրությունները, կրոնական հեղափոխությունները… այս ամենը մանկական խաղ են թվում այն իրադարձության համեմատ, որը ծավալվում է հենց մեր աչքի առաջ։ Եվ կա մեկ մարդ, ով համարձակություն ունի բարձրաձայնելու այն, ինչից մյուսները լուռ վախենում են։
Չմոռանաք բաժանորդագրվել մեր Telegram ալիքին:
Նրա անունն է Յուվալ Նոյ Հարարի։ Նա պարզապես պատմաբան չէ։ Նա մեր ժամանակների ամենաազդեցիկ մտածողն է, ում խոսքին ականջ են դնում համաշխարհային առաջնորդներն ու Սիլիկոնային հովտի միլիարդատերերը։ Եվ նրա ուղերձը պարզ է ու սարսափեցնող. մարդկության պատմությունն, ինչպես մենք այն գիտենք, ավարտվում է։
Ինչո՞ւ է պատմությունն «ավարտվում»
Հազարավոր տարիներ շարունակ՝ սկսած նեանդերթալցիներից մինչև մեր օրերի մարդը, մի բան անփոփոխ է մնացել՝ մարդկային բնույթը։ Մեր զգացմունքները, ցանկությունները, մեր կենսաբանական կառուցվածքը։ Պատմությունը մարդկային դրամայի թատերաբեմն էր, սակայն դերասանները միշտ նույնն էին։
«Սակայն այսօր, պատմության մեջ առաջին անգամ, մենք կարող ենք փոխել հենց թատերաբեմի գլխավոր դերակատարին», – զգուշացնում է Հարարին։ – «Մենք սովորում ենք վերաձևավորել մարմիններ, ուղեղներ և մտքեր։ Այլևս մարդը բնության խորհրդավոր արարածը չէ։ Մարդը դարձել է խոցելի թիրախ»։
Կանխատեսում #1. Դուք խոցելի թիրախ եք
Սա գիտական ֆանտաստիկա չէ։ Հարարիի տեսության հիմքում ընկած է մի պարզ գաղափար. երբ կենսաբանական գիտելիքը բազմապատկվում է հսկայական հաշվողական հզորությամբ և անսահման տվյալներով, արդյունքը մարդուն «կոտրելու»՝ նրա վրա լիարժեք ազդեցություն ունենալու ունակությունն է։
«Երբ մի կորպորացիա կամ կառավարություն ունենա բավարար տվյալներ ձեր ԴՆԹ-ի, ուղեղի ակտիվության և սոցիալական ցանցերում ձեր վարքագծի մասին, նա կկարողանա հասկանալ ձեր վախերը, սերերը և ցանկությունները ավելի լավ, քան դուք ինքներդ։ Եվ երբ դա տեղի ունենա, նրանք կկարողանան ձեզ վաճառել այն ամենը, ինչ ցանկանան՝ լինի դա ապրանք, թե քաղաքական գործիչ»։
Դուք դեռ կարծո՞ւմ եք, որ ձեր ընտրությունը ձերն է։
Կանխատեսում #2. «Ես եմ որոշում» արտահայտությունը կդառնա անիմաստ
Սա Հարարիի ամենասադրիչ պնդումն է։ Ի՞նչ է ազատ կամքը, եթե արտաքին համակարգը կարող է կանխատեսել և կառավարել ձեր որոշումները։ Եթե ձեր զգացմունքները պարզապես կենսաքիմիական ալգորիթմներ են, որոնք արհեստական բանականությունը կարող է վերծանել և կառավարել։
Երբ դուք սոցցանցում տեսնում եք որևէ գրառում և զայրանում եք, դա ձեր ընտրությո՞ւնն էր, թե՞ ալգորիթմը գիտեր, որ հենց այդ վերնագիրը ձեզ մոտ կառաջացնի այդ ռեակցիան։
«Մենք կարող ենք լինել պատմության վերջին սերունդներից մեկը, որը դեռ հավատում է ազատ կամքի պատրանքին», – ասում է Հարարին։
Կանխատեսում #3. Աստվածների և «անպետքների» նոր դասակարգը
Այս հեղափոխության արդյունքը կլինի ոչ թե հավասարությունը, այլ մարդկության պատմության մեջ ամենամեծ անջրպետը։
- Մի կողմում կլինի գերհարուստ էլիտան, որը կօգտագործի կենսատեխնոլոգիաներն ու արհեստական բանականությունը՝ իրենց հետնորդներին դարձնելու ավելի խելացի, առողջ և երկարակյաց։ Սա կլինի «Homo Deus»՝ այսինքն՝ Մարդ-Աստծո դասակարգը։
- Մյուս կողմում կլինի մարդկության ճնշող մեծամասնությունը, որի աշխատանքը կփոխարինվի ավտոմատացմամբ։ Սա, Հարարիի խոսքով, կլինի այսպես կոչված «անպետք դասակարգը», որը տնտեսական և քաղաքական իմաստով այլևս արժեք չի ներկայացնի համակարգի համար։
Իսկ ի՞նչ անել հիմա
Հարարին պատրաստի պատասխաններ չի տալիս։ Նա միայն հարցեր է բարձրացնում։ Եթե մենք չենք ցանկանում, որ այս ապագան, առանց մեր մասնակցության, ստեղծվի Կալիֆոռնիայում գտնվող մի քանի ինժեների կողմից, ապա պետք է սկսենք խոսել այս մասին հենց հիմա։
Ո՞րն է մարդու և մեքենայի միջև սահմանը։ Ինչպե՞ս կարգավորել տվյալների սեփականության իրավունքը։ Եվ ամենակարևորը՝ ի՞նչ տեսակի ապագա ենք մենք ուզում կառուցել։
Ժամանակը սպառվում է։ Եվ ինչպես զգուշացնում է Հարարին, եթե մենք չընտրենք, ուրիշները դա կանեն մեր փոխարեն։
Գրանցվիր մեր 
