Երբ Էյնշտեյնը դասախոսություններ էր կարդում ամերիկյան համալսարաններում, ուսանողները անընդհատ հարցնում էին.

– Դուք հավատո՞ւմ եք Աստծուն:

Ինչին նա միշտ պատասխանում էր.

-Ես հավատում եմ Սպինոզայի Աստծուն։

Բարուխ Սպինոզան հոլանդացի փիլիսոփա էր, 17-րդ դարի մեծագույն ռացիոնալիստներից մեկը՝ Դեկարտի հետ հավասար։

Չմոռանաք բաժանորդագրվել մեր Telegram ալիքին:

Ահա թե ինչպես էր Սխինոզան պատկերացնում Աստծուն․

– Աստված կասեր:

Դադարիր աղոթել:

Ես ուզում եմ, որ դու դուրս գաս աշխարհ և վայելես կյանքը: Ես ուզում եմ, որ դու երգես, վայելես այն ամենը, ինչ ես արել եմ քեզ համար:

Դադարիր գնալ մութ, սառը տաճարներ, որոնք դուք ինքներդ եք կառուցել, և ասում եք, որ դա իմ տունն է: Իմ տունը լեռներում է, անտառներում, գետերում, լճերում, ափերին։ Ահա թե որտեղ եմ ես ապրում, այնտեղ եմ ես սիրում քեզ:

Դադարիր ինձ մեղադրել քո դժբախտ կյանքի համար, ես երբեք չեմ ասել, որ քեզ հետ ինչ-որ բան այն չէ, կամ որ դու մեղավոր ես կամ որ քո սեքսուալությունը դատապարտելի է: Սեքսը քեզ նվեր է, որով կարող ես արտահայտել սեր, էքստազ, ուրախություն։ Այնպես որ, ինձ մի մեղադրիր այն ամենի համար, ինչ նրանք են ստիպել քեզ հավատալ:

Դադարիր կարդալ սուրբ գրություններ, որոնք ինձ հետ կապ չունեն: Եթե ​​դու ինձ չտեսնես լուսադեմին, բնության մեջ, ընկերների, քո տղայի աչքերում… դու ինձ ոչ մի գրքում չես գտնի։

Դադարիր ինձ հարցնել, թե «երբ կսովորեցնես ինձ ինչ-որ բան անել»: Դադարիր վախենալ ինձնից: Ես ձեզ չեմ դատում կամ նախատում, չեմ զայրանում կամ նեղանում: Ես պարզապես սիրում եմ:

Դադարիր ներողություն խնդրել, ես ներելու բան չունեմ: Եթե ​​ես ստեղծել եմ քեզ… ես քեզ տվել եմ կրքեր, արատներ, հաճույքներ, զգացմունքներ, կարիքներ, թերություններ… ազատ կամք:

Ինչպե՞ս կարող եմ քեզ մեղադրել այն ամենի համար, ինչ ես եմ ներդրել քո մեջ: Ինչպե՞ս կարող եմ պատժել այնպիսին, ինչպիսին կաս, երբ ես եմ քեզ ստեղծել: Կարծո՞ւմ ես, որ դժոխքում այրելու տեղ եմ սարքել իմ բոլոր վատ պահվածքով երեխաներին այրելու համար: Այդ դեպքում ինչպիսի՞ Աստված եմ ես։

Հարգեք ուրիշներին և մի վարվեք նրանց հետ այնպես, ինչպես դուք չեք ցանկանում, որ նրանք ձեզ հետ վարվեն: Ես միայն խնդրում եմ, որ ուշադիր լինեք ձեր կյանքի նկատմամբ, ձեր ուշադրությունը ձեր կողմնացույցն է:

Սիրելիս, կյանքը փորձություն չէ, դժվար ճանապարհ, փորձ չէ, դրախտի նախերգանք չէ: Կյանքը միակ բանն է այստեղ և հիմա, դա միակ բանն է, որ քեզ պետք է:

Ես քեզ բացարձակապես ազատ եմ դարձրել՝ առանց պարգևների ու պատիժների, առանց մեղքի ու առաքինությունների, առանց նշանների, առանց վերակացուների։

Դու բացարձակապես ազատ ես քո կյանքի ընտրության հարցում: Դրախտ թե դժոխք:

Ես չգիտեմ, թե ինչ կլինի քեզ հետ կյանքից հետո, բայց ես քեզ կասեմ. ապրիր այնպես, կարծես ոչինչ չկա: Կարծես դա քո միակ հնարավորությունն է վայելելու, սիրելու, գոյություն ունենալու։

Ուստի, եթե հետո ոչինչ չլինի, գոնե օգտվիր այն հնարավորությունից, որը ես քեզ տվել եմ։

Կարդացեք նաև՝ «Ինչո՞ւ է Աստված թույլ տալիս դժբախտություն»: Մեծն Ալբերտ Էյնշտեյնի տեսակետները կրոնի մասին

Իսկ եթե հետո կյանք կա, հանգիստ եղիր, ես քեզ չեմ հարցնի, թե ինչպես ես քեզ պահել, ես կհարցնեմ՝ քեզ դուր եկա՞վ: Հաճույք ստացա՞ր: Ի՞նչը քեզ ամենաշատը դուր եկավ: Ի՞նչ սովորեցիր…

Դադարիր ինձ հավատալ: Հավատալ նշանակում է ենթադրել, պատկերացնել։ Ես չեմ ուզում, որ դու հավատաս ինձ, ես ուզում եմ, որ դու հավատաս ինքդ քեզ: Ես ուզում եմ, որ դու ինձ զգաս քո սիրելիի յուրաքանչյուր համբույրի մեջ, ամեն գիշեր, երբ դու քնեցնում ես քո դստերը, ամեն անգամ, երբ շոյում ես շանը:

Դադարիր անընդհատ ինձ գովել, ի՞նչ ես կարծում, ես էգոմանիա՞կ եմ:

Ես զզվել եմ, երբ ինձ գովում են: Ես հոգնել եմ գովեստներից: Ցանկանո՞ւմ ես շնորհակալություն հայտնել ինձ: Ուրեմն հոգա քո, քո առողջության, քո հարաբերությունների և աշխարհի մասին:

Մի թաքցրու ուրախությունդ: Սա ինձ շնորհակալություն հայտնելու լավագույն միջոցն է:

Դադարիր ամեն ինչ բարդացնել և թութակի նման կրկնել այն, ինչ քեզ սովորեցրել են։

Ինչո՞ւ են ձեզ պետք ավելի շատ հրաշքներ, քան նրանք, որոնք ես եմ ստեղծել: Լրացուցիչ բացատրությո՞ւն:

Քեզ անհրաժեշտ է միայն իմանալ, որ դու այստեղ ես, ողջ ես, և աշխարհը լի է հրաշքներով:

Բարուխ Սպինոզա