Կարծում եք Նոր տարվա մասին գիտե՞ք ամեն ինչ: Բայց այս տոնի պատմությունը բավական բարդ է, որպեսզի հնարավոր լինի գլխում պահել այսքան մեծ քանակությամբ փաստեր և ավանդույթներ: Առաջարկում ենք Ձեզ իմանալ, թե ինչպես է առաջացել Նոր տարին՝ ձմռան ամենասպասված տոնը:

1. Գլխավոր օրացույցային տոնը սկսել են նշել 4 հազար տարի առաջ

Ամեն ինչ սկսվեց Հին Միջագետքից (Մերձավոր Արևելքի տարածք): Այնուհետև Ամանորի ավանդույթները մուտք գործեցին հռոմեացիների սովորույթների մեջ: Վերջիններս առանձնապես չէին պահպանում սահմանված ժամկետը՝ նշելով տոնը, երբ նրանք ցանկանում էին, ավելի հաճախ՝ վաղ գարնանը: Հուլիոս Կեսարի իշխանության գալով նրանք որոշեցին նշել Նոր տարին՝ համատեղելով հյուպատոսի ընտրության հետ՝  հունվարի 1-ին  և հարգելով ամեն ինչի սկզբի աստծուն`Յանուսին: Ի դեպ, հենց այս աստվածն էր, որը, ըստ հավատամքի, կարող էր միաժամանակ տեսնել անցյալն ու ապագան: Հենց նրա անվամբ էլ նրանք որոշեցին անվանել տարվա առաջին ամիսը:

2. Եղևնին դարձավ Սուրբ Ծննդյան խորհրդանիշ ՝ շնորհիվ Մարտին Լյութերի

Ի սկզբանե, մշտադալար ծառը համարվում էր պաշտամունքային բույս ​​հին կելտերի շրջանում: Նրան աստվածացնում էին, նվիրաբերություններ անում նրան, հագցնում ամեն տեսակի հագուստներով՝ փորձելով սիրաշահել բարի աստվածներին և վախեցնել չար ոգիներին: Երբ հայտնվեց քրիստոնեությունը, հոգևորականները չկարողացան համոզել հեթանոսներին հրաժարվել իրենց տոտեմներից՝ հօգուտ մեկ Աստծու: Հետևաբար, Լյութերը գնաց խորամանկ քայլի՝ համադրելով հեթանոսական և քրիստոնեական ավանդույթները: Այսպիսով, եղևնին դարձավ Սուրբ Ծննդյան (ամանորյա) հիմնական ծառը: Նվիրաբերություններն ու սուրբ կրակը փոխարինեցին Բեթղեհեմի աստղով և մոմերով:

3. Հենց Պետրոս I-ը, Ռուսաստանում մտցրեց Սուրբ Ծննդյան տոների շաբաթը

Ըստ հին ռուսական սովորույթների՝ նոր տարվա սկիզբը նշվում էր գարնան գալուստով, մարտի 1-ին: Բայց արդեն XIV դարում, Ռուս Ուղղափառ եկեղեցու ջանքերով, տոնի օրը փոխվեց սեպտեմբերի 1-ը, որը հոգևորականներին թվում էր, որ շատ ավելի հարմար է տոնակատարությունների համար: Գյուղատնտեսական աշխատանքներն ավարտվում էին, ժամանակն էր բերքահավաքի և ճոխ խնջույքների:

Ճիշտ է, Պետրոս I-ին այս ամենն այդքան էլ դուր չեկավ, և 1700 թվականին նա հրաման արձակեց պետությունը նոր օրացույցային հաշվարկի անցնելու մասին՝ դրանով իսկ Ամանորը տեղափոխելով հունվարի 1: Մարդկանց պարտավորեցնում էին ամբողջ շաբաթ զվարճանալ, նվերներ փոխանակել, երգեր երգել, հրավառություններ անել և ծխել եվրոպական ձևով:

4. Տոնածառերի հանդեպ սերը կրկին Պետրոս I-ի շնորհն է

Ռուս ժողովուրդն ի սկզբանե չէր կիսում գերմանացիների սերը մշտադալար գեղեցկության նկատմամբ: Եղևնին նրանց թվում էր չափազանց մռայլ ու փշոտ, որպեսզի դառնա Սուրբ Ծննդյան խորհրդանիշ: Այնուամենայնիվ, Պետրոսը շարունակում էր պնդել եվրոպական սովորույթների ներդրումը՝ մարդկանց ստիպելով ծառեր տնկել իրենց բակերում: Եվ եթե սովորական մարդիկ դիմադրում էին ցարի քմահաճույքին, ապա կերուխումի հաստատությունների տերերը պատրաստակամորեն անձնատուր էին լինում նրա քմահաճույքին՝ տոնածառը դարձնելով իրենց «այցեքարտ»: Պանդոկները սկսեցին տնկվել սոճիներով և գիհի այգիներով այնպես, որ մարդկանց շրջանում պանդոկները ստացան երկրորդ անունը`«եղևնիներ»:

5. Տոնածառի ապակյա գնդերը հորինել են բավարիացի ապակեգործները

Մինչև XIX դարի կեսերը տոնածառը զարդարում էին ով ինչպես կկարողանա: Բլիթներ էին պատրաստում, ընկույզներ պայծառ փաթաթանով, թռչունների և կենդանիների փորագրված ֆիգուրներ փայտից: Հարուստ ընտանիքները տոնածառը զարդարում էին ուլունքներով, գործված խաղալիքներով, մետաքսե ժապավեններով և քաղցրավենիքով: Եվ ահա այն ժամանակ բավարիայի արհեստավորները ստեղծեցին մինի գլուխգործոցներ`խնձորներ ապակուց, որոնք նվաճեցին ամբողջ աշխարհը: Հետագայում ապակե խաղալիքներին սկսեցին տալ տարբեր չափսեր և ձևեր՝ սկսվելով մասսայական արտադրություն: Եվ ավելի մոտ, 1890-ին, բոլորի համար սովորական դարձած մոմերը փոխարինվեցին էլեկտրական լուսաշղթաներով:

6. Բոլշևիկները ուղիղ 18 տարի արգելեցին տոնածառ դնել

Այո, ճիշտ եք լսել: 1917 թվականի հեղափոխությունից հետո իշխանության եկած բոլշևիկները պատիվ էին համարում իրենց քաղաքացիների կրոնական մտածողության դեմ պայքարելը: Այդ իսկ պատճառով Սուրբ Ծննդյան տոնը չեղյալ հայտարարվեց որպես այդպիսին, և ծառը անցավ ընդհատակ մինչև 1936 թվականը: Աթեիստական ​​մտածողությունը պարտադրվում էր մարդկանց ամեն կերպ, եկեղեցու նկատմամբ հետապնդում էր իրականացվում: Եվ միայն 18 տարի անց, Ստալինը որոշեց վերադարձնել այն տոնը, որը բոլորն էին սիրում՝ իհարկե նոր դրոշների ներքո: Տոնածառը դարձավ Ամանորի աշխարհիկ ատրիբուտ, տոնածառի զարդարանքները մարմնավորեցին հնգամյա ծրագրերի գաղափարները (ինքնաթիռների, տրակտորների, շոգեքարշերի, հրթիռների և Խրուշչովի եգիպտացորենի տեսքով), իսկ Բեթղեհեմի աստղը այժմ Կարմիր բանակի խորհրդանիշն էր: Քարոզչությունն իրականացվել է այնքան որակական, որ փոխարինումը համարյա չնկատվեց:

7. Ձյունանուշի նախատիպը սլավոնական աստվածուհի Կոստրոման է

Ոչ մի մշակույթում չկա այնպիսի կերպար, ինչպիսին է Ձյունանուշը: Կան տրոլներ, էլֆեր, թզուկներ և նույնիսկ սատանաներ, բայց Ձմեռ Պապի թոռնուհին զուտ ռուս հեղինակների գյուտն է: Համարվում է, որ դրա ստեղծողը Օստրովսկին է, ով առաջին անգամ հիշատակեց այս կերպարն իր հեքիաթում: Սակայն նա ինքն էլ ոգեշնչվել է՝ ուսումնասիրելով հին սլավոնական առասպելներն ու լեգենդները, որտեղ գարնան և պտղաբերության աստվածուհիներից մեկը՝ սպիտակ զգեստով, երիտասարդ գեղեցկուհի Կոստրոման էր: Ռեպրեսիաների տարիներին այս պատկերը մոռացության մատնվեց, բայց 50-ականներից հետո Կասիլն ու Միխալկովը նրան վերադարձրեցին բեմ, հորինելով սցենարներ՝ Կրեմլում ամանորյա տոնակատարությունների համար:

Այսպիսով, Ձյունանուշն արմատավորվեց, փաստացիորեն լինելով շատ ավելի հին, քան Ձմեռ պապը:

Դե իսկ հայերը Ձյունանուշի կերպարը փոխառել են ռուսներից՝ խորհրդային տարիներին:

Գրանցվիր մեր Telegram ալիքին։ Ուղարկում ենք միայն պոպուլյար հոդվածները և օրը միայն մեկ անգամ:

Գրանցվիր մեր Viber ալիքին։ Եվ ստացիր միայն թարմ հոդվածները անմիջապես քո մեսենջերին։